Το Common Lab (CoL) είναι ένα πρόγραμμα του Goethe-Institut Thessaloniki και της ArtBOX, στο πλαίσιο του προγράμματος Πρωτοβουλιών Αριστείας 2020 του Goethe-Institut. Yλοποιείται σε συνεργασία με τη ΔΕΘ - Helexpo και το Hyperwerk Institut for Postindustrial Design (Βασιλεία) που συμβάλει στην έρευνα. Στηρίζεται στην εμπειρία του προγράμματος LABattoir, που ξεκίνησε ήδη από το 2015 και ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2019 σύμφωνα με τον προγραμματισμό του.
ΑΠΟΣΤΟΛΗ Το Common Lab (CoL) έχει σαν αποστολή τη δημιουργία ενός Εγχειριδίου Κοινωνικής Καινοτομίας μέσω της Τέχνης, με στόχο να βοηθήσει κοινότητες που αντιμετωπίζουν κάποιου είδους κρίση. Ως κρίση νοούνται τα προβλήματα που προκύπτουν από την παρούσα κοινωνική, οικονομική και πολιτική συνθήκη, όπως αυτή διαμορφώνεται στο μεταβιομηχανικό περιβάλλον (ενδεικτικά: έλλειψη δημοκρατικής συνοχής, φτώχεια, ανεργία των νέων, αποκλεισμός από διαδικασίες λήψης αποφάσεων, κοινωνικός διαχωρισμός, επιπτώσεις της περιβαλλοντικής κρίσης κ.λπ..). Προκειμένου να ανταποκριθεί στα ζητήματα αυτά, τo Common Lab επιστρατεύει την τέχνη για κοινωνική αλλαγή, τον μετα-βιομηχανικό σχεδιασμό, και τις πρακτικές του commoning (ως ένα νέο κοινωνικό πρότυπο που διαχειρίζεται κοινούς πόρους - περιβαλλοντικούς, ανθρώπινου δυναμικού, ψηφιακούς). Σχεδιάζει δράσεις, που περιλαμβάνουν μη τυπική μάθηση, και χρησιμοποιεί εργαλεία, που έχουν σχεδιαστεί μέσω συμμετοχικού prototyping και με γνώμονα τις αρχές του μεταβιομηχανικού σχεδιασμού (φορητή σκηνή, φορητό στούντιο, ψηφιακή εφαρμογή), καθώς και δραστηριότητες έρευνας, συμμετοχικού σχεδιασμού και αξιολόγησης σε επίπεδο κοινότητας. Το CoL επικεντρώνεται σε δύο ομάδες-στόχους: κοινότητες χώρου (άνθρωποι από διαφορετικές γενιές και κοινωνικές ομάδες που δραστηριοποιούνται σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή - μία γειτονιά σε κρίση) και κοινότητες ενδιαφέροντος (καλλιτέχνες, designers, ακτιβιστές, ερευνητές). ΤΟ COMMON LAB ΑΝΤΙΔΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ Η πανδημία του κορονοϊού και η καραντίνα που πολλές κυβερνήσεις επέβαλαν σε πόλεις ανά τον κόσμο, δημιούργησαν μία εξαιρετική συνθήκη, εξαιτίας της οποίας ο αρχικός σχεδιασμός του CoL τροποποιήθηκε. Οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν προκειμένου να αναχαιτιστεί η εξάπλωση της πανδημίας, έκαναν αδύνατη κάθε κοινωνική συνεύρεση. Η γενικευμένη καραντίνα και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης έθεσαν κατά συνέπεια ένα ερώτημα όσον αφορά τον δημόσιο χώρο και την κοινή ζωή. Πέρα από τα ψυχολογικά ζητήματα που αναδύονται όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε εγκλεισμό, και τα νέα οικονομικά προβλήματα που σχετίζονται με την αναστολή της εργασίας και της κατανάλωσης, η πανδημία επέβαλε μια βιοπολιτική κρίση της δημοκρατίας. Η διαχείριση της ζωής και του πληθυσμού μιας περιοχής, που θέτει στο επίκεντρο ζητήματα υγείας και επεμβαίνει στην ιδιωτική και τη δημόσια ζωή, μπορεί να θεωρηθεί ως μια εν δυνάμει απειλή στην δημοκρατική συνοχή, η οποία αποτελεί πρόκληση για την ίδια την ύπαρξη των ανοιχτών κοινωνιών. (Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επιβολή από την κυβέρνηση της Ουγγαρίας έκτακτων νόμων χωρίς χρονικό περιορισμό που διέλυσαν τη βουλή και επέβαλαν γενική καραντίνα). Εξαιτίας των παραπάνω, το CoL επαναπροσδιόρισε τον τρόπο με τον οποία αντιλαμβάνεται την κρίση, υπό το πρίσμα των κοινωνικών παραμέτρων που ανέδειξε η διαχείριση της πανδημίας. Εφόσον τα σχέδια των κυβερνήσεων για σταδιακή χαλάρωση των περιορισμών αξιολογούνται και ανανεώνονται με βάση τα ημερήσια επιδημιολογικά δεδομένα, η επιβολή καραντίνας παραμένει πιθανή, γεγονός που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Βασικός στόχος του CoL παραμένει η ενίσχυση της ικανότητας κοινοτήτων για αυτενέργεια, προκειμένου να ξεπεράσουν συστημικές ανισότητες, φτώχεια, κοινωνικούς διαχωρισμούς και διακρίσεις - ζητήματα που υπήρχαν πολύ πριν την πανδημία και τώρα έρχονται στην επιφάνεια. Παρόλα αυτά, οι κοινότητες δε νοούνται πλέον μόνο ως τοπικότητες, αλλά ως διεθνή δίκτυα ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που επηρεάζονται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό από την πανδημία. ΤΟ COMMON LAB ΠΡΟΣΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ Ως απόκριση στις επείγουσες περιστάσεις, το CoL προσάρμοσε την προσέγγισή του. Μέσα από ανοιχτές προσκλήσεις συμμετοχής, απευθυνθήκαμε σε ανθρώπους από διαφορετικές πόλεις και χώρες, δημιουργώντας μια κοινότητα ενδιαφερόμενων ατόμων που θέλουν να δουλέψουν μαζί. Με καλλιτεχνικά μέσα, βρίσκουν τρόπους να αντισταθμίσουν τις ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις που προκαλούνται από τη συνεχιζόμενη ανάγκη για δράσεις περιορισμού και τις κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονομικές συνέπειες. Τα διαδικτυακά εργαστήρια του CoL σχεδιάστηκαν, ώστε να δώσουν τη δυνατότητα στους ενδιαφερόμενους να διαμορφώσουν συγκεκριμένους στόχους που θα επηρεάσουν και πιθανώς θα ενισχύσουν και θα βελτιώσουν άμεσα την προσωπική και κοινωνική τους ζωή. Η φυσική παρουσία των συμμετεχόντων αντικαταστάθηκε από την διαδικτυακή τους παρουσία. Οι εκδηλώσεις και τα εργαστήρια του CoL έπρεπε να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση και γι'αυτό σχεδιάστηκαν εκ νέου, ως προς το περιοχόμενο και τη μορφή τους. Το στούντιο του CoL για οπτικοακουστικές παραγωγές που σχετίζονται με το περιεχόμενο της έρευνας υποστηρίζεται από πλατφόρμες τηλεδιάσκεψης για ψηφιακές συναντήσεις και webinars. Αυτές οι τροποποιήσεις ανέδειξαν νέες δυνατότητες για το project, καθώς και προκλήσεις και αλλαγές, καθιστώντας ακόμη πιο σαφές ότι η κρίση δεν επηρεάζει μόνο τη ζωή μιας τοπικής κοινότητας, αλλά ένα αλληλεξαρτώμενο παγκόσμιο δίκτυο παραγόντων από διαφορετικές κοινότητες και μέρη, και με διαφορετικούς στόχους. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την έρευνα της διαδικασίας και των αποτελεσμάτων του, το CoL στηρίζεται σε δύο μεθοδολογίες: τη Θεωρία της Αλλαγής (Theory of Change - ToC) και το Σύστημα Αξιολόγησης Κοινωνικού Αντικτύπου (SRS - Social Reporting Standards). Ο συνδυασμός των δύο αυτών ερευνητικών εργαλείων προτείνει μια νέα μεθοδολογία έρευνας, πρακτικής και αξιολόγησης στον πολιτιστικό και κοινωνικό τομέα. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ. ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Όλα τα παραπάνω -δράσεις και έρευνα- τροφοδοτούν τη δημιουργία του Εγχειριδίου βέλτιστης πρακτικής του CoL, που προσφέρει τη μεθοδολογία στις κοινότητες να δημιουργήσουν τις δικές τους, βιώσιμες λύσεις για προσδιορισμένα προβλήματα μέσω της συλλογικής εμπειρίας μάθησης και πράξης (learning and doing). Έτσι, το Εγχειρίδιο του CoL, ως τελικό αποτέλεσμα του προγράμματος, περιλαμβάνει μελέτες περιπτώσεων και παραδειγματικά εργαλεία (prototypes), που εξασφαλίζουν την προσαρμοστικότητα και την επεκτασιμότητα του προτεινόμενου μοντέλου. Απευθύνεται σε καλλιτέχνες, φορείς και πρωτοβουλίες πολιτών. Το Εγχειρίδιο του CoL είναι ιδιαίτερα προσαρμόσιμο, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των διαφόρων κοινοτήτων σε τοπικό, εθνικό και διακρατικό επίπεδο, προσφέροντας εξαιρετικά μεταβιβάσιμες δεξιότητες και ικανότητες που ενισχύουν την κοινωνία των πολιτών. |
Common Lab (CoL) is a programme by Goethe-Institut Thessaloniki and ArtBOX, in the framework of Goethe-Institut’s Excellency Initiatives 2020. It is implemented in partnership with TIF - Helexpo and Hyperwerk Institut for Postindustrial Design (Basel) which contributes to the research. It is based on the experience gained through Project LABattoir, which started as early as 2015 and was completed at the end of 2019 according to schedule.
MISSION Common Lab’s (CoL) mission is to create a Manual for Social Innovation through Art, aiming to empower communities to overcome crisis. Crisis is perceived through the issues arising from the current social, financial and political conditions, within the post-industrial environment (indicatively: lack of democratic cohesion, impoverishment, youth unemployment, exclusion from decision-making processes, social segregation, the effects of environmental crisis etc.). To address these issues, Common Lab deploys art for social change, post-industrial design and commoning practices; and designs actions, which include non-formal learning across generations; use of tools created through participatory prototyping in post-industrial design (mobile stage, studio and high tech app); activities of research, participatory planning and evaluation at the level of community. Two main target groups are the focus of CoL: communities of space (people of different generations and backgrounds active in a given geographical area - a neighbourhood in crisis) and communities of interest (artists, designers, social activists, researchers). COMMON LAB RESPONDS TO THE PANDEMIC The Covid-19 pandemic and the lockdown imposed by governments to many cities across the globe presented a unique situation, which caused a modification of the initial planning of CoL. The restrictions taken to halt the spread of Covid-19 made any kind of social gatherings impossible. The generalised lockdown of cities and the measures of social distancing taken to prevent the spread of the contagious disease, posed, therefore, a question regarding public space and communal life. Besides the arising psychological issues that affect the well-being of people in lockdown, and the newborn economic problems related to the suspension of work and consumption, the epidemic has enforced upon us a biopolitical crisis of democracy. The administration of life and a locality's populations, which both medicalises and intervenes into private and public life, can be seen as a potential threat to democratic cohesion that potentially challenges the very existence of open societies. (Hungary passing emergency laws with no time limit that currently suspend the parliament and enforce a general lockdown is a valid example of this development.) For this reason, the crisis as perceived by CoL has been redefined within the social parameters defined by the administration of the pandemic. Since governmental plans for the gradual lifting of imposed restrictions is assessed and updated based on the daily epidemiological data, possible lockdowns remain an option, with which we will have to live with in the future. Empowering communities to overcome systemic inequality, poverty, social segregation, and discrimination – issues that existed long before the virus, and which are now being cracked open for all to see – remain the main target of CoL. However, communities are not seen only as localities, but as global networks of people scattered around the world and affected to a more or less same degree by the pandemic. COMMON LAB ADAPTS TO THE PANDEMIC In response therefore to the urgent circumstances, CoL adapted its approach. We addressed open calls for participation to various people in different cities around the world, thus forming a community of interested individuals that want to work together. Through artistic means, they find ways to counteract the psychological and social effects brought about by the continuing need for containment-actions and the social, cultural, and economic consequences. Online events and workshops organised by CoL have been designed to empower actors and stakeholders to shape specific objectives that will affect and possibly enhance and improve their immediate personal and social life. The physical presence of the participants has been replaced by their online presence. Events and workshops organised by CoL had to adapt to the new condition and have been re-designed both in terms of content and format. CoL’s studio for audio-visual productions related to the content of the research has been supported by cloud platform applications for video and audio conferencing and webinars. These modifications opened up the project to novel possibilities, challenges, and changes, making it even more clear that crisis doesn’t affect only the life of a local community, but an interdependent global network of various agents from different communities, places, and with different goals. RESEARCH METHODOLOGY CoL’s research is based on the joint implementation of Theory of Change (ToC) and Social Reporting Standards (SRS). The combination of the two is a new methodology for the research, practice and evaluation in the cultural and social sectors. MORE ABOUT THE RESEARCH METHODOLOGY. MANUAL FOR SOCIAL INNOVATION THROUGH ART CoL’s actions and research feed into the creation of a Manual for Social Innovation through Art which offers the methodology to communities to create their own, sustainable solutions to identified problems through a collective experience of learning and doing. CoL’s Manual includes case-studies and exemplary prototypes / tools, that ensure the model’s adaptability and scalability. It is addressed to artists, creatives, institutions and citizens initiatives. CoL’s Manual is highly adaptable to fit the needs of various communities on a local, national and transnational level, offering highly transferable skills and abilities that strengthen civil society. |